به دلیل اهمیت موضوع ورشکستگی مخصوصا در شرایط اقتصادی فعلی در مقاله حاضر به بررسی انواع روش های ورشکستگی و شرایط آنها و نیز تبعات و مجارات های مربوط به تاجران ورشکسته خواهیم پرداخت. در حقیقت ورشکستگی موضوعی است که ممکن است برای هر شرکتی پیش آید و به قول قدیمی ها شتری است که دم در هر خانه ای نشسته و امری اجتناب ناپذیر است. به استناد ماده 412 قانون تجارت ورشکستگی موضوعی است که می تواند هم برای تاجر و هم برای شرکت تجاری رخ دهد و در اثر آن این اشخاص در تادیه دیونی که عهده دار هستند متوقف می شوند. بر این اساس نیز انواع ورشکستگی درقانون شامل ورشکستگی عادی، به تقصیر و به تقلب می باشد.
ورشکستگی؛ تعریف و شرایط آن
موضوع ورشکستگی از همان لحظه ثبت شرکت تقریبا همزاد شرکت هاست و از آن هم اجتنابی نیست. درباره ورشکستگی هم تعاریف مختلفی توسط کارشناسان و صاحب نظران ارائه شده است. اما آنچه که از ماده 412 قانون تجارت نتیجه گیری می شود این است که ورشکستگی نتیجه و پیامد توقف از پرداخت دیونی است که بر عهده تاجر یا شرکت است. به دنبال این تعریف و در ماده 413 از همان قانون، قانونگذار به تاجر ورشکسته 3 روز مهلت می دهد تا ضمن ارائه مدارک لازم (شامل دفاتر تجاری و صورت حساب دارائی) ورشکستگی خود را به دادگاه صلاحیت داری اعلام کند. با این توضیح اکنون می توان اجزای تشکیل دهنده ورشکستگی را به شرح زیر بیان کرد:
انواع روش های ورشکستگی چیست؟
ورشکستگی موضوعی است که اغلب سرمایه گذاران و صاحبان شرکت ها در انجام امور تجاری خود به آن می اندیشند اما آنها فکر می کنند که مرگ فقط برای همسایه است و خود را از این لحاظ در حاشیه امن می بینند. اما واقعیت این است که در شرایط اقتصادی فعلی منطقی است که خود را حتی برای ورشکستگی هم آماده کرد و پیش از ثبت شرکت دراینباره نیز اطلاعات جامعی داشت. یکی از مواردی که باید در زمینه ورشکستگی بدان توجه کرد، انواع روش های ورشکستگی است که عبارتند از:
ورشکستگی عادی از انواع روش های ورشکستگی
یکی از روش های ورشکستگی متداول در بین شخصیت های حقیقی یا حقوقی، ورشکستگی عادی می باشد. مطابق مواد 412 و 413 قانون تجارت ایران به کسی ورشکسته عادی گفته می شود که قادر به پرداخت دیونی که بر عهده دارد نباشد و او در طی بازه زمانی 3 روزه از تاریخ توقف در پرداخت دیون خود این موضوع را به دادگاه عمومی در محل اقامتش اعلام نماید. ضمنا تاجر یا شرکت مذکور موظف است تا کلیه دفاتر تجاری و ایضا صورت حساب دارائی خود را نیز به دادگاه مربوطه تحویل دهد. لازم به ذکر است که صورت حساب مذکور بایستی دارای شرایط ذیل باشد تا بتوان آن را رسما به دادگاه تحویل داد:
- تاریخ داشته باشد
- تاجر یا مدیر شرکت آن را امضاء کرده باشد
- ریز صورت اموال نقدی و غیر نقدی قید شود
- ریز صورت کلیه قروض و دیون ذکر شود
- ریز صورت سود و زیان و مخارج شخصی قید شود
با این شرح می توان چنین استدلال کرد که اگر تاجر یا شرکتی در مهلت 3 روزه مقرر عدم توانایی خود در پرداخت دیون را بهمراه مدارک لازم به دادگاه صالحه اعلام کند، در این صورت آن تاجر یا شرکت به عنوان ورشکسته عادی تلقی می شود.
ورشکستگی به تقصیر از انواع روش های ورشکستگی
روش دیگر ورشکستگی با عنوان ورشکستگی به تقصیر نامیده می شود که طبق ماده 541 قانون تجارت به موار الزامی و اختیاری صدور حکم ورشکستگی به تقصیر دسته بندی می شود که به صورت زیر می باشد:
| موارد الزامی صدور حکم ورشکستگی به تقصیر | موارد اختیاری صدور حکم ورشکستگی به تقصیر |
| کل مخارج تاجر (اعم از مخارج شخصی و کارکنان تحت نظر) نسبت به کل درآمد او بالاتر باشد | تاجر دارای تعهداتی باشد که با توجه به شرایط مالیش انجام تعهدات مذکور فوق العاده محسوب شود |
| تاجر بخش عمده ای از سرمایه خود را صرف معاملات موهوم یا احتمالی بکند | فعالیت تجاری تاجر متوقف شده و او بر طبق ماده 413 قانون تجارت رفتار نکند |
| تاجر با انجام خریدی گرانتر و یا فروشی ارزانتر از نرخ روز قصد بدست آوردن وجوه نقدی به شیوه ای غیرصرفه را داشته باشد (مثل استقراض و یا صدور برات سازشی) | تاجر فاقد دفتر یا دفاتر تجاری بوده و یا دفاترش بدون نظم بوده و اشاره صریحی به قروض و مطالبات نشده باشد |
| تاجر در صورت عدم توانایی در پرداخت دیون خود، یکی از طلبکاران را بر بقیه طلبکاران ترجیح دهد و دیون او را پرداخت کند | – |
لازم است بدانید که طبق مواد 544 و 547 قانون تجارت امکان تعقیب و مجازات تاجر ورشکسته به تقصیر با توسل به درخواست یکی از طلبکاران، مدیر تصفیه و یا خود دادستان وجود دارد. در مورد هزینه دادرسی باید بدانید که:
ورشکستگی به تقلب از انواع روش های ورشکستگی
روش سوم از انواع روش های ورشکستگی موسوم به ورشکستگی به تقلب است. به استناد ماده 549 قانون تجارت، تاجری به عنوان ورشکسته به تقلب محسوب می شود که دفاتر خود را عمدا گم کند و بر اثر سوء نیتی مفقود کند و یا بخشی از دارائی و اموال خود را پنهان کند و یا از طریق معاملات صوری آنرا از بین ببرد و یا با توسل به اسنادی خود را بیشتر از آنچه که مدیون است مدیون قلمداد کند. تاجر ورشکسته به تقلب نیز همانند تاجر ورشکسته به تقصیر طبق قوانین مجازات اسلامی منتها با یک درجه بیشتر مجازات می شود.
هموطنان گرامی که قصد ثبت شرکت تجاری از انواع هفتگانه آن (شامل شرکت مسئولیت محدود، شرکت سهامی و غیره) را دارند می توانند هم در زمینه ثبت شرکت و هم ثبت تغییرات شرکت با متخصصان خبره موسسه حقوقی سفیران سروش سعادت بصورت آنلاین یا حضوری در تماس باشند.
سوالات مکرر درباب انواع روش های ورشکستگی
ورشکستگی موضوع مهم و حیاتی برای تاجران و شرکت ها محسوب می شود و تجار برای دوری از آن همه تلاش خود را صرف می کنند. فلذا در این بین ممکن است سوالات مهمی نیز درباب ورشکستگی و انواع آن به صورت زیر مطرح شود:
- ورشکستگی چیست؟ درباره مفهوم ورشکستگی تعاریف زیادی توسط کارشناسان و صاحب نظران ارائه شده است. اما آنچه که از ماده 412 قانون تجارت استدلال می شود این است که ورشکستگی نتیجه و پیامد توقف از پرداخت دیونی است که بر عهده تاجر یا شرکت می باشد.
- انواع ورشکستگی چیست؟ ورشکستگی عادی، به تقصیر و به تقلب.
- مهلت اعلام ورشکستگی از زمان توقف بازپرداخت دیون چند روز است؟ طبق قانون تاجر ورشکسته فقط 3 روز برای اعلام ورشکستگی به دادگاه عمومی مهلت دارد.
- بر طبق قانون، مجازات تاجر ورشکسته به تقصیر چیست؟ برابر با ماده 671 قانون مجازات اسلامی، تاجر مذکور بایستی از 6 ماه الی 2 سال متحمل حبس شود.
- بر طبق قانون، مجازات تاجر ورشکسته به تقلب چیست؟ برابر با ماده 670 قانون مجازات اسلامی، تاجر مذکور به مجازات زندان از 1 سال الی 5 سال محکوم می شود.
